بی اشتهایی و سیری زود رس یکی از شایع ترین مشکلات و نگرانی‌ها در باره کودکان است. در سنین زیر دو سال و دو تا 5 سالگی دو دوره مختلف زمانی هستند که بی اشتهایی در بعضی کودکان رخ می‌دهد. بی اشتهایی دلایل مختلفی دارد که با ریشه یابی و رفع آنها می توان بی اشتهایی را درمان و برطرف کرد. در ادامه ما به دلایل بی اشتهایی در کودکان و معرفی 8 راهکار رفع بی اشتهایی بچه و کودک می پردازیم.
بی اشتهایی چیست؟
دستگاه گوارش کودکان بسیار حساس و سیستم ایمنی این افراد نسبت به بزرگسالان ضعیف است. همچنین طی دوره ی تولد تا پنج سالگی رژیم غذایی کودکان مدام تغییر می‌کند و ازغذا های بسیار سبک و مایعات به سمت ترک شیر مادر و خوردن جامدات پیش می‌رود. عادت کردن به این تغییرات در الگوی غذایی به زمان نیاز دارد و در این بین عوامل ژنتیکی، مشکلات گوارشی، مشکلات خلق و خویی در کودکان و همچنین بد غذایی می‌تواند این روند را به تاخیر بندازد و مشکلات جدی را برای کودک شما به همراه داشته باشد. عدم میل به غذا خوردن، زود سیر شدن با مقدار کمی غذا و یا خوردن فقط یک یا چند غذای محدود بی اشتهایی محسوب می‌شود.
علت بی اشتهایی کودک پنج ساله
در سنین 4 تا 7 ماهگی دندان‌های نوزاد شروع به بیرون زدن می‌کنند و تا سن پنج سالگی دندان‌های شیری کودکان کامل می‌شوند. رشد دندان های شیری یک فرآیند دردناک است و ممکن است کودک تب، بی قراری، اسهال، بی حالی و در کل علائمی شبیه به سرماخوردگی را تجربه کند، این مجموعه علائم می‌تواند بی اشتهایی و کم میلی به غذا خوردن را در کودکان دو تا پنج سال به همراه داشته باشد.
علت بی اشتهایی در کودکان زیر دو سال
علاوه بر رشد دندان در این دوره موارد دیگری مانند تغییر عادات غذایی، استفاده از غذاهای جامد، برخی واکسن‌ها، مشکلات گوارشی و کوچکی معده و برخی از بیماری‌ها در کودکان می‌تواند سبب بی اشتهایی شود. همچنین گرما زدگی نوزاد، کم خونی و فقر آهن و انگل روده ای از عوامل دیگر کم اشتهایی در نوزادان است.
درمان بی اشتهایی کودکان
برای درمان بی اشتهایی کودکان بهترین گزینه مشورت گرفتن از متخصصان تغذیه و اطفال است اما به هر حال می توانید قبل از مراجعه به افراد متخصص از روش های امتحان شده و کارآمد که در ادامه ده مورد از آنها را نام می‌بریم استفاده کنید.
1- کودک خود را به غذا خوردن تشویق کنید
کودکان معمولا از سر لج بازی، جلب توجه، الگو گرفتن از کودکان دیگر و بد غذایی از غذا خوردن امتناع می‌کنند. تشویق کردن کودکان به غذا خوردن جهت رسیدن به پاداش بسیار کار آمد است، سعی کنید در تشویق کردن کودک به غذا خوردن به ارتباط غذا خوردن و رشد و سلامتی تاکید کنید. کودکان بسیار هیجان زده اند که زود تر بزرگ و قوی شوند، می‌توانید به او بگویید که اگر غذایش را خوب بخورد و از تنقلات بی خاصیت و غذاهای کم ارزش خودداری کند زود بزرگ و قوی می‌شود. در میان علایق فرزندتان سالم ترین را انتخاب کنید و در صورت خوردن کامل وعده غذایی آن را به صورت پاداش و هدیه جهت تشویق به او بدهید. به عنوان جایزه از تنقلات کم ارزش استفاده نکنید چرا که کودک شما را بد عادت می‌کند و تصورات غلط را در افکار کودکتان در باره غذاهای مفید جا می‌اندازد.
2- غذاها را به صورت تزئین شده و اشتها آور سرو و توصیف کنید
کودکان به صورت غریزی عاشق رنگ های مختلف و شاد هستند، همچنین از ظاهر غذا طعم آن را قضاوت می‌کنند، استفاده از رنگ های مجاز و بی ضرر غذایی و مواد رنگی مانند زعفران، تزئین با سبزیجات، میوه آرایی و استفاده از ظروف غذایی رنگارنگ و طرح دار مخصوص کودکان و همچنین توصیف کردن خوشمزگی غذا و تعریف و تمجید از آن می‌تواند کودک را ترغیب کند که آن غذا را امتحان کند.
3- از الگو قراردادن فرد مورد علاقه فرزندتان استفاده کنید
همه کودکان نسبت به فرد خاصی از اعضای خانواده و دوستانش علاقه خاصی دارند. تقلید کردن یک واکنش نقش پذیری در کودکان است که به صورت غریزی انجام می‌شود. به این صورت که کودک فردی را که به او علاقه دارد یا با او احساس رقابت می‌کند، مرجع تقلید و الگوی خود قرار می‌دهد. در میان بزرگ ترها معمولا برادر یا خواهر بزرگ تر، دایی و عمو، خاله و عمه، پسر عمو … افرادی هستند که با کودک ارتباط نزدیکی برقرار می‌کنند. همراهی کردن کودک در غذا خوردن با چنین افرادی و جلب کردن توجه کودک به غذا خوردن او می‌تواند کودک را تشویق به تقلید از او کند.
4- مشکلات گوارشی کودک را بررسی و برای درمان اغدام کنید
کودکان دستگاه گوارش ضعیفی دارند، بنابراین زیاد به مشکلات گوارشی و سوء هاضمه دچار می‌شوند. طبع سرد گوارشی آنها بسیار به مواد غذایی سرد و سرما ی خارجی حساس است و می‌تواند سبب قولنج روده ای و کولیک شود، در دستگاه گوارش کودکان ممکن است کرم های انگل بسیاری از جمله کرمک رشد کنند و باعث بی اشتهایی و مشکلات گوارشی شوند.
حالت تهوع و بالا آوردن می‌تواند معده را جمع کند و تا مدتی اشتها کودک را تحت تأثیر قرار دهد، در واقع بالا آوردن کودک به عنوان عامل بی اشتهایی ناگهانی کودک شناخته می‌شود. برای از بین بردن مشکلات گوارش حتما به پزشک مراجعه کنید، البته می‌توانید درمان های خانگی بی ضرر را مانند نبات داغ، دمنوش نعنا و پونه و عرقی جات استفاده کنید. درمان خانگی بی اشتهایی کودکان فوایدی دارد، مثلا ترس از آمپول و دکتر در کودکان می‌تواند کار والدین را در درمان کودک خود سخت کند. درمان خانگی می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.
5- کودک خود را در آشپزی شرکت دهید
کودکان بسیار مشتاق اند که در کار های بزرگ ترها شرکت کنند. در امر آشپزی می‌توانید کارهای ساده را مانند هم زدن و ریختن حبوبات یا سبزیجات در ظرف از او کمک بگیرید. در آخر پس از آماده شدن غذا با شور و هیجان اعلام کنید که این دستپخت فرزندتان است و الان وقت امتحان کردن طعم آن است. حتی کودکان هم بسیار مشتاق اند که دستپخت خود را بچشند. به هنگام غذا خوردن از دستپخت فرزندتان تعریف و تمجید کنید، این کار او را تشویق به غذا خوردن و همکاری کردن در پختن غذا در دفعات بعدی می شود.
6- از واکنش نشان دادن به غذا نخوردن کودک جلوی او پرهیز کنید
خیلی وقت‌ها کودکان از جلب توجه بزرگ ترها لذت می برند و این کار را تا زمانی که والدین و بزرگ ترها را مضطرب می‌کند ادامه می‌دهند، این رفتار ممکن است به طور طبیعی در خیلی از کودکان بروز پیدا کند ولزوما نشانه کمبود محبت و توجه نیست. به هر حال کودک شما باید به صورت بازی و سرگرمی به خوردن غذا تحریک شود. درخواست مستقیم و با پرخاش و تهدید کودک را بدتر از قبل از غذا خوردن بی زار می کند.
7- در نوزاد زیر دو سال وجود بیماری و ناراحتی را بررسی کنید
در نوزادان زیر دوسال معمولا علت بی اشتهایی و بی میلی به شیر خوردن و غذا خوردن، ناراحتی و بیماری است. یکی از موارد رایج در ایجاد بی اشتهایی در آمدن دندان های شیری است که با تب و بی حالی همراه است، سرما خوردگی، دلدرد، نفخ و ناراحتی های گوارشی نیز می‌تواند باعث بی میلی به غذا خوردن شود. سریع ترین راه درمانی بی اشتهایی نوزاد و کودک استفاده از شربت‌های اشتها آور است . شربت راسیپ، باریج، زینک سندروس و اپتایزر از جمله شربت‌های اشتها آور کودکان است که لازم به ذکر است استفاده از اغلب این شربت‌ها محدودیت سنی دارد و معمولا برای کودکان بالای دو سال مجاز است . شربت ضد نفخ وکولیک نوزاد میکسچر نیز یکی از شربت‌های کار آمد در زمینه درمان بی اشتهایی کودکان زیر دو سال است، چرا که یکی از شایع ترین دلایل بی اشتهایی کودک دوساله به خاطر نفخ و کولیک روده ای است.
8- اجازه بدهید کودکتان گرسنه شود
معده کودک کم اشتها کوچک است، اجبار به ریزه خواری توسط والدین می‌تواند باعث شود که کودک برای وعده‌های اصلی که وعده‌های مفید و کاملی هستند میل کافی نداشته باشد. خوردن میوه به عنوان میان وعده برای سلامتی کودک مفید است و مانعی ندارد. اگر از مکمل‌های پودری و غذایی برای کودک استفاده می‌کنید با فاصله از وعده های اصلی استفاده کنید. در مواقعی که کودک ادعا می‌کند سیر است و از خوردن غذا امتناع می‌کند غذا را برایش نگه دارید و هر وقت که گرسنه شد به او غذا دهید.
سخن آخر
داشتن فرزند همیشه با نگرانی‌ها و مسئولیت‌هایی همراه است، در چنین مواقعی داشتن اعتماد به نفس و حفظ خونسردی در اولویت است. اگر کودک شما به هر دلیل احساس ناراحتی می‌کند حتما به پزشک مراجعه کنید. بعضی از والدین علائم غیر طبیعی را جدی نمی گیرند و این می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را در کودکان به بار آورد. بعضی دیگر نسبت به این علائم واکنش شدیدی نشان می‌دهند و اضظراب و نگرانی ناشی از آن زندگی خانواده را مختل می‌کند. اگر کودک شما به هر دلیلی کم اشتها شد طی یک دوره کوتاه درمان‌های خانگی و تکنیک‌های گفته شده را امتحان کنید و اگر برطرف نشد به متخصص تغذیه یا اطفال مراجعه کنید.
