اصول نگهداری از نوزاد، از مواردی است که ذهن هر پدر و مادری را به خود مشغول می‌کند. وقتی فرزندتان به دنیا می‌آید، طبیعی است که ندانید چگونه باید از او نگهداری کنید و همیشه ترس‌های فراوانی در این زمینه وجود دارد، به خصوص برای پدر و مادرهایی که برای اولین بار صاحب فرزند شده‌اند و بسیار ضروری است که اطلاعات مورد نیاز را به دست آورده و از آن‌ها استفاده کنند.
شما به عنوان والدین نوزاد، باید تلاش کنید که اطلاعات دقیق و درستی در مورد مراقبت و نگهداری از کودکتان کسب کنید و تحت هیچ شرایطی به گفته‌ها و شنیده‌های بی‌اساس اطرافیان و باورها و راهنمایی‌های اشتباه اعتماد نکنید.
بچه‌ها از دوست داشتنی ترین موجودات دنیا هستند و در عین حال برای مواظبت از آن‌ها باید اصول نگهداری از آن‌ها رعایت شود. تجربه پدر و مادر شدن مسائل و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و می‌تواند بسیار سخت باشد، ولی در عین حال یکی از شیرین‌ترین و ارزشمندترین تجربه‌های زندگی می‌باشد.
در ادامه اطلاعات مفیدی در زمینه اصول نگهداری از نوزاد بیان می‌شود.
روش بغل کردن و نگه داشتن نوزاد
برای نگهداری نوزاد در منزل باید نکات مهمی را مدنظر قرار دهید. در اوایل تولد، کودک به میزان بالایی آسیب پذیر است و اعضای بدن نسبت به حرکت ناگهانی و افتادن، حساس است. بنابراین برخی از مادرها همیشه از افتادن کودکشان روی زمین در زمان بغل کردن او، می‌ترسند و این نگرانی را دارند که بچه در آغوش‌شان ناراحت شود.
البته در آغوش گرفتن، روشی برای نشان دادن عشق و علاقه شما و همسرتان به کودک است. پس بهتر است بغل کردن فرزندتان را به صورت آهسته و تدریجی انجام دهید و در زمان بغل کردن کودکتان، آرامش خود را حفظ کنید.
✔️ نکته مهمی که باید در مورد بغل کردن فرزندتان به آن توجه کنید، این است که شما و همسرتان باید مراقب سر بچه باشید و به این صورت او را از آسیب‌های احتمالی حفظ کنید. علاوه بر این به همسرتان اجازه دهید بدون دخالت شما، فرزندش را در آغوش بگیرد، چون که لازم است هردوی شما در ابراز محبت به کودک نقش داشته باشید.
✔️ تعداد زیادی از پدر و مادرها در مورد بغل کردن فرزندانشان توسط اطرافیان، نگران هستند اما اصلا ایرادی ندارد که اطرافیان شما فرزندتان را در آغوش بگیرند. البته در صورتی که شیوه بغل کردن نوزاد و حمایت از سر او را بلد باشند. اطرافیان خود را توجیه کنید و به آن‌ها توضیح دهید که مواظب سر بچه باشند و از این تذکر احساس شرمساری نکنید، زیرا سلامت فرزندتان از رنجش اطرافیان‌تان نسبت به شما مهم‌تر می‌باشد.
نحوه مراقبت از بند ناف نوزاد
اطلاع از روش های مراقبت از نوزاد تازه متولد شده، یکی از دغدغه‌های اصلی والدین می‌باشد. یکی از مواردی که باید به مراقبت و مواظبت از آن توجه کرد، بند ناف نوزاد است. نوزادان مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز خود را در رحم مادر از طریق جفت به دست می‌آورند. جفت به وسیله بند ناف به یک شکاف در شکم نوزاد متصل است و با آن مرتبط است.
✔️ پس از تولد نوزاد، بند ناف طی یک عمل بدون درد از ناحیه نزدیک به بدن نوزاد قطع و یک گیره به آن وصل می‌شود که موجب اتصال انتهای ریشه بند ناف به بدن نوزاد است. اعمال و نکته‌هایی که برای مواظبت از ریشه بند ناف نوزاد تا هنگام افتادن آن وجود دارد، شامل مواردی هم‌چون تمیز و خشک نگه داشتن ریشه بند ناف، بستن پوشک به نحوی که از این ریشه فاصله داشته باشد، جلوگیری از غوطه‌ور کردن نوزاد در آب تا زمانی که ریشه نیفتاده است، استفاده از اسفنج نرم مخصوص برای تمیز کردن نوزاد، استفاده از پوشک مناسب و بلوز راحت در هوای گرم برای جریان یافتن هوا و خشک شدن بند ناف، جلوگیری از پوشاندن لباس‌هایی به نوزاد که باعث زیاد گیر کردن به بند ناف می‌شود و عدم استفاده از از الکل، بتادین یا ضدعفونی‌کننده‌های دیگر.
✔️ همچنین به هیچ عنوان سعی نکنید بند ناف را از بدن نوزاد جدا کنید، حتی موقعی که به نظر می‌رسد فقط به یک مو بند است. جدا کردن بند ناف ممکن است باعث خونریزی گردد.
✔️ نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که کمی ترشح از بند ناف طبیعی است. این مایع به طور معمول از ریشه ترشح می‌شود و باید به آسانی پاک شود. طبق تحقیقات مختلف صورت گرفته در این زمینه، بند ناف نوزادان، بدون تمیز کردن به وسیله هر ماده دیگری، سریع‌تر از بند ناف‌های تمیز شده با الکل می‌افتد، چون که مواد ضدعفونی‌کننده موجب می‌شود باکتری‌های مفید پوست کودک که به افتادن بند ناف کمک می‌کند، از بین بروند و افتادن بندناف به تعویق بیفتد.
به طور کلی در صورت مشاهده مواردی هم‌چون نیفتادن ریشه بند ناف بعد از گذشت چهار هفته، قرمز یا متورم شدن پوست اطراف ریشه بند ناف، بوی بد و نامطبوع یا ترشحات زرد رنگ بند ناف، گریه کردن نوزاد در صورت لمس پوست کنار ریشه، زیاد بودن ترشح جمع شده در بین دو بار تمیز کردن بند ناف و وجود خونریزی زیاد در زمان قبل یا بعد از افتادن ریشه، لازم است سریعا به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
روش پوشک عوض کردن نوزاد
ممکن است والدین با روش پوشاک عوض کردن نوزاد و نکات مربوط به آن آشنایی نداشته باشند و دچار مشکلات جزئی در این زمینه شوند. برای عوض کردن پوشک نوزادتان بهتر است اول محیط و وسایل مورد نیاز را آماده کنید.
نکاتی که برای این کار می‌توان در نظر گرفت عبارت است از ✔️ مشخص کردن محل گرم و تمیز برای تعویض پوشک نوزاد، ✔️ پهن کردن یک حوله یا زیرانداز تمیز روی محلی که قرار است پوشک تعویض گردد، ✔️ استفاده از آب ولرم و پنبه بهداشتی به جای دستمال مرطوب و استفاده از پماد ضد سوختگی بچه.
- همچنین بهتر است از یک میز تعویض پوشک استفاده کنید. اگر کودک را روی یک سطح بلند مثل میز تعویض پوشک یا تخت‌خواب قرار می‌دهید، مواظب باشید که تمام مدت یک دست خود را روی او نگه دارید. اکثر میزهای تعویض پوشک دارای کمربند هستند که می‌توانید برای بستن کودک از آن استفاده نمایید.
- هرگز از تعویض پوشک نوزاد ترس و واهمه نداشته باشید. ممکن است در ابتدا این کار کمی برایتان مشکل به نظر برسد، اما اطمینان داشته باشید بعد از چند بار تمرین کردن می‌توانید به درستی این کار را انجام دهید. سعی کنید در همه حال و در هر مکانی برای عوض کردن پوشک نوزاد آمادگی داشته باشید.
- هنگامی که خانه را ترک می‌کنید، پوشک و لوازم مورد نیاز برای عوض کردن پوشک را همراه خود داشته باشید. همچنین همیشه کیسه تمیز و دستمال مرطوب همراه خود داشته باشید.
حمام کردن نوزاد
برای مراقبت از نوزاد بهتر است در روزهای اول بعد از تولد، بدن نوزاد را با یک اسفنج نرم و مرطوب تمیز نمایید. صورت و دست‌های او را با مقداری آب بشویید و ناحیه تناسلی نوزاد را پس از هر عوض کردن پوشک، به طور کامل تمیز کنید. همان‌طور که گفته شد نوزاد را هرگز در آب غوطه‌ور نکنید و تا زمان خشک شدن بند ناف، تمیز کردن بدن با یک اسفنج مرطوب و نرم کافی است و دیگر احتیاجی به خیس کردن تمام بدنش همراه با ریشه بند ناف در حمام نمی‌باشد.
✔️ بعد از این که ریشه بند ناف خشک گردید و افتاد و آن نواحی کاملاً بهبود پیدا کرد، شما می‌توانید هر چند روز یک بار نوزاد خود را حمام کنید. آسان‌ترین کار این است که برای این کار، به جای وان حمام خودتان، از یک وان کودک یا لگن پلاستیکی استفاده نمایید. ولی نکته بسیار مهم این است که وان یا لگن کاملاً تمیز و بهداشتی باشد و آثاری از مواد شوینده در آن وجود نداشته باشد.
✔️ بعضی از والدین اعتقاد دارند که برای حمام کردن نوزاد می‌توان از روشویی دست‌شویی یا سینک آشپزخانه استفاده نمود، اما ضروری است که بدانید کودکان و به خصوص نوزادان، هنگام حمام لیز می‌باشند و سینک و روشویی ممکن است از نظر بهداشتی مکان مناسبی برای این کار نباشد.
✔️ اگر از وان حمام معمولی خودتان برای حمام کردن نوزاد استفاده می‌کنید، شما مجبور هستید که زانو بزنید و یا به نحو نامتعادلی روی نوزاد خم شوید. این کار باعث می‌شود که کنترل پایینی روی حرکات خود خواهید داشت. پس توصیه می‌شود که یک لگن کوچک که مخصوص خود نوزاد باشد، تهیه نمایید.
نحوه تغذیه و ساعت خواب نوزاد
نگهداری از نوزاد برای تازه مادران جزو چالش‌های مهم زندگی آن‌ها است. از جمله مسائلی که در نگهداری نوزادان وجود دارد، نحوه تغذیه و ساعت خواب آن‌ها می‌باشد. نوزادان مثل بزرگسالان نمی‌خورند و نمی‌خوابند، اما آن‌ها با طبع خواب و تغذیه مخصوص خود به دنیا می‌آیند.
✔️ همان گونه که در بین بزرگسالان، بعضی خواب سبک و بعضی خواب سنگین دارند، تفاوت و گوناگونی‌های فردی در خواب نوزادان نیز وجود دارد. این احتمال وجود دارد که در دو هفته ابتدایی زندگی نوزاد، قبل از اینکه برای تغذیه بیدار شود، فواصل طولانی مدتی به خواب می‌رود. البته چالش این نیست که چگونه فرزندتان زمان بیشتری بخوابد، بلکه می‌خواهید اطلاع داشته باشید که چه میزان خواب کافی است تا نوزاد بعد از بیدار شدن به درستی تغذیه شود.
✔️ اگر نوزاد به خوبی تغذیه و رشد می‌کند و به طور قابل ملاحظه‌ای پیشرفت مناسبی دارد و او پنج ساعت دوام می‌آورد و به راحتی و آسانی می خوابد، نشان دهنده این است که او به درستی تغذیه می‌شود. اگر لازم است او را بیدار کنید. این کار را در روز انجام دهید تا او به مقدار کافی شیر بنوشد و مزاحم خواب شبانه او نشوید.
✔️ احتمالا افزایش تغذیه در روز، خواب شبانه او را بهبود دهد. نوزاد تا 8-9 ماهگی طول خواهد کشید تا بتواند تمام شب را به صورت پیوسته در حدود 11 تا 12 ساعت بخوابد. برای از میان بردن ارتباط تغذیه و خوابیدن در مغز آن‌ها ، ضروری است که فرزند خود را از قبل از آن‌که بخواهد آماده خوابیدن شود، به درستی تغذیه کنید.
روش بازی و ارتباط با نوزاد
بازی و ارتباط سالم از نکات نگهداری نوزاد بوده و در فرآیند رشد و نمو فرزندتان ضروری می‌باشد. بازی در اصل برای رشد و تکامل کودک مهم است. همچنین بازی کردن کودک با دیگران، مهارت‌های ارتباطی او را تقویت می‌کند.
- کودک از موقع تولد، بعد از شناختن صدای خود، چهره‌ی شما و لمس خود، توانایی این را دارد که با اطرافیان ارتباط برقرار کند. زمانی که کودک بی‌حوصله می‌شود، موقعی است که لازم است او را با معنا و مفهوم بازی آشنا کنید. البته امکان دارد بگویید کودک یک ماهه توانایی انجام کارهای زیادی را ندارد، ولی به کار گرفتن همان توانایی‌های محدود حس بینایی، شنوایی و لامسه می‌تواند کودک شما را خوشحال کند و باعث رشد جسمی و ذهنی او گردد.
- جغجغه‌ها از جمله ابزار بازی هستند که برای نوزادان جالب هستند، آن‌ها رنگ‌های شاد و جذابی دارند و صدایشان نیز به تقویت حس شنوایی نوزاد کمک می‌کند. تلاش کنید جغجغه را بین انگشتان نوزاد بگذارید. هرچند سن او برای چنگ زدن به آن هنوز خیلی کم است، اما شروع به حس کردن و لمس آن می‌کند.
- شما علاوه بر این می‌توانید جغجغه را تکان بدهید و به آهستگی از یک جهت به جهت دیگر حرکت دهید. نوزاد با این حرکت، فرصت می‌کند تا با چشم‌هایش مسیر حرکت آن را دنبال نماید.
